Neem even de tijd om deze blog te lezen…

Is het waar dat mensen die zich zelfverzekerd gedragen veel zelfvertrouwen hebben? En omgekeerd, dat mensen die een onzekere indruk maken over weinig zelfvertrouwen beschikken? In mijn werk als burn-out specialist blijkt dit niet te kloppen. De buitenkant is niet gelijk evenredig aan de binnenkant.

Zelfverzekerd gedrag kan heel goed innerlijke onzekerheid camoufleren. En mensen die een onzekere indruk wekken kunnen van binnen blaken van zelfvertrouwen. Beide varianten zijn een manier om zich in de wereld te handhaven.

Hoe ontstaat houding en gedrag?
Onze houding en ons gedrag zijn reacties van nature op nurture en andere ervaringen, aangevuld met aspecten uit de culturele en maatschappelijke omgeving waarin we zijn geboren en getogen. Ons hele doen en laten is één groot samenspel van persoonlijkheidsaspecten die hun best doen om ons zo lang mogelijk te laten overleven.

Maar overleven is nog iets anders dan leven. Mijn stelling is dat des te veiliger een mens zich voelt, des te meer vertrouwen je hebt in de goede afloop der dingen, des te meer vreugde je in je leven uitnodigt, des te vrijer je je voelt, des te meer leef je zoals je wilt leven en zit je lekker in je vel. Ook als het leven soms lastige dingen op je bord legt.

De mens en zijn opvoeding, de cultuur en al haar maatschappelijke lagen worden aangestuurd door twee polaire energieën annex gevoelens: liefde en angst. Angst is veelal een slechte raadgever, maar de meeste mensen ontkomen niet aan zijn macht. Kort door de bocht: ‘angst maakt bang, laat je onveilig voelen, ondermijnt het zelfvertrouwen en zorgt voor houding en gedrag die gestoeld zijn op overlevingsmechanismen. Liefde vertrouwt en geeft vertrouwen, biedt veiligheid en laat je veilig voelen, geeft liefdevolle aandacht en helpt zelfvertrouwen opbouwen’. Dit klinkt plausibel. Toch?

Een klein voorbeeld: een zelfverzekerde houding met dito gedrag kan een reactie zijn van iemands nature om de onveilige, onzekere en/of nare situaties in de kindertijd en later als volwassene, het hoofd te bieden. Het kan zelfs zijn dat iemand zich zijn eigen onzekerheid niet bewust is en heel succesvol de maatschappelijke ladder beklimt. Of deze mens zich nu wel of niet bewust is van de angst in zichzelf, deze mens staat onder voortdurende spanning, ergo stress. Een burn-out is in het leven van deze mens een kans om zich van zijn gedrag en houding gebaseerd op angst te bevrijden.

Wat als we nou gewoon bang zijn?
Hoe fijn we liefde ook allemaal vinden, in het leven van de meeste mensen is angst nog vaak de baas. Ik heb vele honderden mensen gevraagd te onderzoeken waarom ze doen zoals ze doen wanneer ze zich onzeker, angstig, verlegen, geïrriteerd, agressief, pessimistisch, schuldig, schamend, jaloers of boos dan wel zich de meerdere of de mindere voelen. Ook niets voelen hoort in het rijtje thuis. Iedereen die zich aan dit innerlijk diepgaande onderzoek heeft gewaagd kwam uit op hetzelfde gevoel: ‘de angst om niks te zijn’. Alle angst en onzekerheid blijkt te herleiden te zijn naar de angst om niks te zijn?

Maar ja, wat is nou niks zijn? Dat niks zijn, aldus de angst, is het allerergste wat je kan overkomen. Wat is dan het allerergste wat je kan overkomen? Uitgestoten worden uit je clan? Alleen door de woestijn is zeker geen pretje. De kerk heeft 2000 jaar lang gedreigd met het vagevuur. Dit soort dreigingen gaan niet in je koude kleren zitten. Die inprent zit er bij velen nog in en werkt tot op de dag van vandaag door.
Via de media krijgen we vervolgens dagelijks de 21-eeuwse angstmakers opgedist: ‘dreigend terrorisme, schijnbaar te veel migranten, werkeloosheid, bankencrisissen, oorlogen, milieurampen en ga zo maar door’. Met als gevolg dat de angst steeds weer gevoed wordt.

In hun dagelijkse doen en laten, zijn de meeste mensen zich er niet zo van bewust waar hun houding en gedrag nou eigenlijk op gebaseerd is. Je doet tenslotte zoals je doet, zo ken je jezelf; je weet niet beter. Zolang je echter onvoldoende zicht hebt op waarom je je gedraagt zoals je je gedraagt, waarom je doet zoals je doet, komt veel van je houding en je gedrag voort uit de angst om afgewezen te worden. Want als je afgewezen wordt, word je ergens buitengesloten: van vriendschap, werk, relatie, geld, familie, van maatschappelijke status of welke positie of rol dan ook. Dan loop je het imaginaire risico dat iets je voorgoed onthouden wordt. De angst is een dramaqueen als ze de ruimte krijgt. Zij extrapoleert graag naar het niveau toe dat alles haar voortaan voorgoed onthouden zal worden. Als alles je onthouden wordt kom je uit bij niks zijn. Wat dat niks in de beleving van de angst dan ook moge zijn. Zo construeren wij mensen op volstrekt irrationele angsten de onze nature geweld aandoende houdingen en gedragspatronen; ergo ons leven.

Angst en de kans op een burn-out
Houding en gedrag wat gestoeld is op angst zorgen voor veel spanning en dus stress. Die stressreactie is er, doordat iets in onszelf gevaar of wel onveiligheid ervaart. Stress zorgt ervoor dat je lichaam voortdurend meer adrenaline aanmaakt dan nodig is voor de reële situatie. Hiervoor moeten je bijnieren heel hard werken. Zij produceren dat goedje namelijk. Je hart moet harder pompen en de rest van je lichaam moet onder meer een overschot aan glucose verwerken; om maar een paar gevolgen van adrenaline-aanmaak te noemen.

Een frequente overdosis van het hormoon adrenaline put het lichaam begrijpelijkerwijs uit. Deze overbelasting zorgt gemakkelijk voor de meest uiteenlopende fysieke klachten, zoals: ‘hartkloppingen, hoge bloeddruk, depressie, migraine, spierspanningen, buikpijn, duizeligheid, slapeloosheid, problemen met organen of burn-out’. Om maar een paar van de mogelijke gevolgen te noemen.

Gekoppeld aan ongezonde eet- en drinkgewoontes, laten de fysieke klachten langer of korter op zich wachten. En ja, het lichaam van de een is sterker dan dat van een ander. Maar wil je het daarop wagen? Waarom wachten tot de druppel de emmer doet overlopen? Je kunt er ook voor kiezen om je te bevrijden van houdingen en gedragspatronen die in wezen gebaseerd zijn op de angst om afgewezen te worden. Net zoals dat je ervoor kunt kiezen om gezond te gaan eten en drinken.

Als jij je wilt bevrijden van houding en gedrag die een burn-out bevorderen of dit iemand anders gunt die je kent, weet je me te vinden.